Nieuw fossiel bewijs bevestigt dat er ongeveer 3,4 miljoen jaar geleden meerdere soorten mensachtigen naast Australopithecus afarensis (de soort vertegenwoordigd door het beroemde Lucy-skelet) leefden. Een gedeeltelijk voetfossiel ontdekt in Ethiopië, aanvankelijk gevonden in 2009, is nu definitief gekoppeld aan Australopithecus deyiremeda, een eerder geïdentificeerde maar onzekere soort. Dit betekent dat de vroege menselijke evolutionaire boom diverser en complexer was dan eerder werd gedacht.
De ontdekking en bevestiging
De Burtele-voet, zoals deze bekend staat, is samengesteld uit acht fragmenten die zijn ontdekt in de Afar-regio van Ethiopië. Onderzoekers onder leiding van Yohannes Haile-Selassie van de Arizona State University vermoedden aanvankelijk dat het niet van Lucy’s soort (A. afarensis ) was vanwege subtiele verschillen in de botstructuur. Door de jaren heen hebben aanvullende fossiele ontdekkingen – waaronder fragmenten van het bekken, de schedel en de kaak – de conclusie verder versterkt dat A. deyiremeda was een aparte mensachtige die op dezelfde tijd en plaats aanwezig was als A. afarensis.
Waarom dit belangrijk is
Decennia lang heeft A. afarensis wordt beschouwd als de belangrijkste voorouder die in die periode tot de moderne mens heeft geleid. Het nieuwe bewijsmateriaal daagt dat verhaal uit en toont aan dat er meerdere afstammingslijnen van mensachtigen naast elkaar bestonden, tegelijkertijd concurreerden en evolueerden. Dit betekent dat het pad naar Homo sapiens niet lineair was, maar een vertakkende struik van mogelijkheden.
A. deyiremeda lijkt primitievere kenmerken te hebben behouden dan A. afarensis, inclusief een grote teen die is aangepast om gemakkelijker in bomen te klimmen. Dieetanalyse van zijn tanden suggereert een voorkeur voor houtachtige planten, terwijl A. afarensis had een gevarieerder dieet dat zowel bos- als graslandbronnen omvatte.
Debat en resterende vragen
Niet alle wetenschappers zijn het eens over de soortclassificatie. Sommigen, zoals Leslea Hlusko, beweren dat A. deyiremeda zou een tussenvorm kunnen zijn tussen vroegere Australopithecus anamensis en A. afarensis in plaats van een unieke soort. De onvolledige aard van het fossielenbestand maakt het debat nog ingewikkelder.
De grootste hiaten in ons begrip blijven bestaan in het fossielenbestand van 7 tot 4,5 miljoen jaar geleden (de periode van de kloof tussen chimpansee en mens) en van 3,2 tot 2,8 miljoen jaar geleden (de opkomst van Homo ). Totdat er meer fossielen worden ontdekt, zal het volledige beeld van de menselijke evolutie gefragmenteerd blijven.
De ontdekking van A. deyiremeda bevestigt dat de vroege menselijke evolutie geen eenvoudige, lineaire progressie was, maar een complex, vertakkend proces waarbij meerdere soorten streden om te overleven. Deze bevinding onderstreept het belang van voortgezet paleontologisch onderzoek om ons begrip van onze oorsprong te verfijnen.
