Wyjątkowo dobrze zachowany krater uderzeniowy wielkości miasta na Marsie, nazywany przez naukowców „kosmicznym motylem”, dostarcza nowych wskazówek na temat wodnej przeszłości planety. Krater, położony w aktywnym geologicznie regionie Ideus Fosse na północnych nizinach Marsa, ma wyraźny asymetryczny kształt, przypominający rozpostarte skrzydła.
Anatomia niezwykłego krateru
W przeciwieństwie do typowych okrągłych kraterów uderzeniowych, formacja ta zawdzięcza swoją unikalną strukturę zderzeniu asteroidy z Marsem pod wyjątkowo małym kątem. Zamiast równomiernie wyrzucać gruz, uderzenie wyrzuciło materię na zewnątrz w postaci odrębnych płatów, tworząc wzniesione „skrzydła”, które rozciągają się na około 20 kilometrów ze wschodu na zachód i 15 kilometrów z północy na południe – obszar porównywalny z wyspą Manhattan.
Orbiter Mars Express Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), który krąży wokół planety od 2003 roku, dostarczył dane topograficzne o wysokiej rozdzielczości, które wykorzystano do stworzenia szczegółowych zdjęć i symulacji krateru. Naukowcy z ESA sugerują, że nieregularne dno krateru w kształcie orzecha włoskiego jest gładsze niż otaczające go skrzydła, co wskazuje, że topnienie uderzeniowe lodu podpowierzchniowego mogło spowodować wyrzucenie skroplonego materiału. Sugeruje to, że w momencie uderzenia pod powierzchnią znajdowały się znaczne ilości lodu wodnego.
Dlaczego to ma znaczenie: odkrywanie hydrologii Marsa
Odkrycie nie dotyczy tylko dziwnie wyglądającego krateru. Chodzi o zrozumienie, jak woda istniała i przemieszczała się na Marsie, być może miliardy lat temu. Nierównomierne rozmieszczenie gruzu sugeruje dynamiczną interakcję między energią uderzenia a niestabilnym środowiskiem podpowierzchniowym.
Jest to szczególnie ważne, ponieważ dzisiejszy Mars jest zimnym i suchym światem, ale coraz więcej dowodów wskazuje na cieplejszą i bardziej wilgotną przeszłość. Obecność starożytnych koryt rzecznych, osadów i obecnie kraterów uderzeniowych, które prawdopodobnie wchodziły w interakcję z lodem podpowierzchniowym, wzmacnia argument za bardziej nadającym się do zamieszkania wczesnym Marsem.
Powtarzający się wzór: inne formy „zwierzęce” na Marsie
To nie pierwszy raz, kiedy Mars odkrył formacje geologiczne przypominające życie na Ziemi. W 2006 roku orbiter Mars Express zidentyfikował kolejny krater w kształcie motyla w regionie Hesperia Planum. Łaziki NASA wykonały także zdjęcia skał przypominających zwierzęta – żółwie, struktury przypominające koralowce, a nawet „pająki” powstałe w wyniku sublimacji podpowierzchniowego lodu.
Występowanie tych kształtów jest prawdopodobnie zbiegiem okoliczności, ale podkreśla, jak nasze mózgi są zaprogramowane na rozpoznawanie wzorców, nawet w przypadkowych formacjach geologicznych. Co więcej, podkreśla siłę danych z orbit i łazików w odkrywaniu ukrytych szczegółów powierzchni Marsa.
Dokładny wiek i rozmiar asteroidy uderzeniowej pozostają nieznane. Dalsza analiza może ujawnić, czy we wnętrzu krateru pozostały fragmenty ciała kosmicznego. Tak czy inaczej, „kosmiczny motyl” stanowi wyraźne przypomnienie brutalnej, wodnistej przeszłości Czerwonej Planety, dając wgląd w Marsa, który kiedyś mógł być znacznie bardziej gościnny niż obecnie.
