Al bijna drie decennia lang heeft een bizar spinachtig patroon op Jupiters maan Europa wetenschappers verbijsterd. Nu suggereert nieuw onderzoek gepubliceerd in The Planetary Science Journal dat de mysterieuze structuur, genaamd Damhán Alla (“spin” of “muurdemon” in het Iers), niet gevormd is door buitenaardse activiteit, maar door een verrassend aards proces: een inslag van een asteroïde waardoor ondergronds water bloot komt te liggen.
Het al lang bestaande mysterie
In 1998 zag NASA’s Galileo-ruimtevaartuig voor het eerst de vreemde vorm in de Manannán-krater, een 22 kilometer brede inslaglocatie op de ijzige schil van Europa. De eerste theorieën suggereerden dat de enorme zwaartekracht van Jupiter of de hydrothermale ventilatieopeningen hiervoor verantwoordelijk waren. Geen van beide verklaringen kon echter volledig rekening houden met het ingewikkelde dendritische patroon. Het ontbreken van een solide antwoord is blijven hangen omdat Europa wordt beschouwd als een van de meest veelbelovende locaties in het zonnestelsel voor buitenaards leven, wat betekent dat elk ongewoon geologisch kenmerk diepgaand onderzoek rechtvaardigt.
Aardse analogieën bieden aanwijzingen
Onderzoekers trokken parallellen met ‘meersterren’: donkere, spinachtige patronen die op bevroren meren op aarde verschijnen wanneer er sneeuw valt en water door scheuren in het ijs sijpelt. Door vergelijkbare omstandigheden in het laboratorium na te bootsen, toonden ze aan dat Europa’s ‘spin’ waarschijnlijk ontstond toen een asteroïde-inslag de ijzige schil van de maan brak, waardoor zout water in een kenmerkend patroon kon opstijgen en bevriezen. Dit proces is analoog aan de manier waarop ‘spinnen’ op Mars ontstaan door het sublimeren van koolstofdioxide-ijs, wat benadrukt hoe vergelijkbare vloeistofdynamica kenmerken in verschillende werelden kan vormen.
Implicaties voor toekomstig onderzoek
De ontdekking heeft aanzienlijke gevolgen voor NASA’s aanstaande Europa Clipper-missie, die in 2030 bij Jupiter zal aankomen. De aanwezigheid van ondergrondse watertoegangspunten – zoals die waaruit Damhán Alla is ontstaan – zou kunnen wijzen op plaatselijke pekelpoelen onder het ijs. Deze poelen zouden toplocaties zijn om naar tekenen van leven te zoeken.
“Dit soort oppervlaktekenmerken kunnen ons veel vertellen over wat er onder het ijs gebeurt”, zegt Laura Mc Keown, hoofdauteur van het onderzoek. “Als we er meer van zien met Europa Clipper, zouden ze kunnen wijzen op lokale pekelpoelen onder het oppervlak.”
Dit onderzoek suggereert dat soortgelijke spinachtige formaties zouden kunnen voorkomen op andere ijzige manen, zoals Saturnus Enceladus en Ganymedes, of zelfs op de dwergplaneet Ceres. Door deze kenmerken te bestuderen hopen wetenschappers meer inzicht te krijgen in de verborgen oceanen en de potentiële bewoonbaarheid van deze verre werelden.
De onthulling dat het spinachtige kenmerk van Europa een natuurlijk proces is en geen buitenaardse anomalie, doet niets af aan het levenspotentieel van de maan; het verfijnt alleen maar ons begrip van hoe we ernaar moeten zoeken. De belangrijkste conclusie is dat zelfs schijnbaar buitenaardse landschappen kunnen worden gevormd door bekende geologische krachten, wat tastbare wegen biedt voor toekomstige verkenning.
