Tientallen jaren lang hebben miljoenen donkere, lineaire strepen die het oppervlak van Mars doorkruisen wetenschappers verbijsterd. Nieuw onderzoek biedt eindelijk een alomvattende verklaring: deze kenmerken, bekend als hellingstrepen, worden voornamelijk gevormd door seizoensgebonden wind- en stoferosie, en niet door de effecten of seismische activiteit die eerder werd vermoed. De studie, gepubliceerd op 6 november in Nature Communications, analyseerde ruim 2,1 miljoen hellingsstrepen die tussen 2006 en 2024 door NASA’s Mars Reconnaissance Orbiter waren gefotografeerd, waaruit bleek dat minder dan 0,1% van de nieuwe strepen afkomstig is van meteoroïde-inslagen of marsbevingen.
Het mysterie van Marsstrepen
Hellingsstrepen verschijnen als donkere albedo-kenmerken op de hellingen van het terrein van Mars. Ze werden ontdekt in de jaren zeventig en aanvankelijk werd gedacht dat het aardverschuivingen waren die veroorzaakt werden door smeltend ijs. Hoewel aardverschuivingen een rol spelen, toont het nieuwe onderzoek aan dat de meeste vorming van strepen plaatsvindt door ‘droge processen’ – wat betekent dat er geen water betrokken is. De auteur van het onderzoek, Valentin Bickel van de Universiteit van Bern, Zwitserland, ontdekte dat de overgrote meerderheid van de strepen verband houdt met seizoensgebonden windpatronen en stofmobilisatie.
Wind en stof: de dominante kracht
Uit de analyse van Bickel bleek dat hellingsstrepen geclusterd zijn in vijf belangrijke regio’s op Mars. Nieuwe strepen verschijnen consequent in deze gebieden wanneer seizoensgebonden windsnelheden een drempel voor stofverplaatsing overschrijden. Zodra deze drempel wordt bereikt, worden aardverschuivingen waarschijnlijker, waardoor zichtbare strepen ontstaan. Dit proces is vergelijkbaar met hoe harde wind op Mars stofduivels veroorzaakt: aanzienlijke tornado’s van stof die over de vlakten van de planeet razen.
Waarom het zo lang duurde
Het mysterie bleef tientallen jaren bestaan, deels omdat streepvorming plaatsvindt onder specifieke omstandigheden – bij zonsopgang en zonsondergang. Deze omstandigheden zijn niet gemakkelijk direct waar te nemen, wat het gebrek aan ooggetuigenverslagen van streak-vormende gebeurtenissen verklaart. De studie schat dat er elk jaar ongeveer 80.000 nieuwe strepen op Mars ontstaan, gegeven de geschatte 1,6 miljoen bestaande strepen. De meeste strepen blijven waarschijnlijk tientallen jaren aanhouden voordat ze vervagen, maar gegevens over de lange termijn zijn beperkt.
Implicaties voor toekomstige Mars-missies
Hoewel hellingsstrepen minder dan 0,1% van het oppervlak van Mars bedekken, kunnen ze de grootste bijdrage leveren aan atmosferisch stof. Het begrijpen van hun rol in de stofcyclus van Mars is van cruciaal belang voor toekomstige menselijke kolonies, aangezien stofstormen aanzienlijke operationele en gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Het onderzoek benadrukt het belang van voortdurende monitoring en analyse van deze kenmerken om voorspellingen te verbeteren en potentiële gevaren te beperken.
De studie bevestigt dat wind- en stoferosie de belangrijkste oorzaken zijn van de vorming van hellingsstrepen op Mars, waardoor een 50-jarig mysterie wordt opgelost en cruciale inzichten worden geboden voor toekomstig onderzoek.
