Komeet 3I/ATLAS nadert vandaag, op 19 december, de aarde het dichtst en markeert daarmee het einde van zijn korte maar fascinerende reis door ons zonnestelsel. Deze interstellaire bezoeker werd in juli 2023 ontdekt door de ATLAS-telescoop in Chili en heeft zowel wetenschappers als ruimteliefhebbers gefascineerd. Hij zal binnen ongeveer 270 miljoen kilometer passeren voordat hij zijn traject voorgoed uit ons zonnestelsel voortzet.
Deze komeet is belangrijk omdat het pas het derde bevestigde interstellaire object is dat door onze buurt wordt gedetecteerd. De eerste was de asteroïde ‘Oumuamua in 2017, gevolgd door komeet 2I/Borisov in 2019. Elk passerend object levert waardevolle gegevens op over hemellichamen van buiten ons zonnestelsel, waardoor astronomen de samenstelling en oorsprong van andere sterrenstelsels kunnen achterhalen.
Waarom dit ertoe doet: een venster op andere werelden
De studie van interstellaire kometen zoals 3I/ATLAS gaat niet alleen over het observeren van een passerend gesteente; het gaat over het begrijpen van de omstandigheden in andere sterrenstelsels. Deze objecten bevatten informatie over hun moederster en de omgevingen waarin ze miljarden jaren geleden zijn ontstaan. Door hun chemische samenstelling en gedrag te analyseren, kunnen wetenschappers inzicht krijgen in de bouwstenen van planetaire systemen buiten de onze.
Live weergave en belangrijkste bevindingen
Voor degenen die graag getuige willen zijn van het evenement: het Virtual Telescope Project organiseert vanaf 23.00 uur een gratis livestream. EST (04.00 GMT) op 18 december, tijdens de dichtste nadering van de komeet om 1.00 uur EST (06.00 GMT). De komeet is te zwak om met het blote oog waar te nemen, maar telescopen met een opening van 20 cm of groter kunnen onder een donkere hemel een zwak, vaag stukje licht opvangen.
Recente waarnemingen hebben intrigerende details over 3I/ATLAS aan het licht gebracht. NASA’s Europa Clipper-ruimtevaartuig, op weg naar Jupiter, maakte een beeld van de komeet met behulp van zijn Ultraviolet Spectrograph (UVS), waarbij zuurstof, waterstof en stof in de samenstelling ervan werden gedetecteerd. Deze gegevens bevestigen dat de komeet een periode van hoge uitgasactiviteit onderging nadat hij de zon het dichtst was genaderd.
Wiebelende jets en röntgenhandtekeningen
Astronomen ontdekten ook dat 3I/ATLAS een unieke schommeling vertoont in zijn gas- en stofstralen, die elke 14 tot 17 uur ronddraaien. Dit gedrag, hoewel ongebruikelijk, komt overeen met de activiteit die wordt waargenomen in kometen afkomstig uit ons eigen zonnestelsel. Bovendien ontdekten het XMM-Newton observatorium en XRISM een röntgengloed die zich tot 400.000 kilometer van de kern van de komeet uitstrekte, wat verdere gegevens opleverde over de samenstelling en interactie met de energie van de zon.
De komeet volgen
Voor degenen die geïnteresseerd zijn in het volgen van de reis van 3I/ATLAS, biedt NASA’s Eyes on the Solar System-webpagina een 3D-model gebaseerd op waarnemingen uit het echte leven. Andere trackingmethoden zijn onder meer de Comet Observation Database, astronomie-apps voor smartphones zoals SkySafari en de livestream van het Virtual Telescope Project.
Terwijl 3I/ATLAS zijn uitgaande traject voortzet, zullen zijn gegevens ons begrip van de interstellaire ruimte blijven informeren. Hoewel deze komeet niet zal terugkeren, zal zijn erfenis voortbestaan in de wetenschappelijke inzichten die hij heeft opgeleverd.
