Een opmerkelijk goed bewaarde inslagkrater ter grootte van een stad op Mars, door wetenschappers een ‘kosmische vlinder’ genoemd, biedt nieuwe inzichten in het waterige verleden van de planeet. De krater, gelegen in het geologisch actieve Idaeus Fossae-gebied in de noordelijke laaglanden van Mars, vertoont een kenmerkende asymmetrische vorm die lijkt op uitgestrekte vleugels.
De anatomie van een ongebruikelijke krater
In tegenstelling tot typische cirkelvormige inslagkraters dankt deze formatie zijn unieke structuur aan een asteroïde die Mars onder een extreem ondiepe hoek inslaat. In plaats van het puin gelijkmatig uit te werpen, wierp de snelle slag het materiaal in verschillende lobben naar buiten, waardoor de verhoogde ‘vleugels’ ontstonden die ongeveer 20 kilometer van oost naar west en 15 kilometer van noord naar zuid overspannen – een gebied vergelijkbaar met Manhattan Island.
De Mars Express-orbiter van de European Space Agency (ESA), die sinds 2003 in een baan om de planeet draait, leverde de topografische gegevens met hoge resolutie die werden gebruikt om gedetailleerde beelden en simulaties van de krater te maken. ESA-wetenschappers suggereren dat de onregelmatige, walnootachtige bodem van de krater gladder is dan de omliggende vleugels, wat erop wijst dat het door botsingen veroorzaakte smelten van ondergronds ijs het uitgeworpen materiaal mogelijk heeft gefluïdiseerd. Dit suggereert dat er op het moment van de inslag aanzienlijke hoeveelheden waterijs onder het oppervlak aanwezig waren.
Waarom dit ertoe doet: de hydrologie van Mars blootleggen
De ontdekking gaat niet alleen over een vreemd gevormde krater. Het gaat erom te begrijpen hoe water bestond en bewoog op Mars, mogelijk miljarden jaren geleden. De ongelijke verdeling van het puin suggereert een dynamische interactie tussen de impactenergie en de vluchtige ondergrondse omgeving.
Dit is vooral belangrijk omdat Mars vandaag de dag een koude, dorre wereld is, maar er zijn steeds meer bewijzen die wijzen op een warmer en natter verleden. De aanwezigheid van oude rivierbeddingen, sedimentaire afzettingen en nu ook inslagkraters die interactie lijken te hebben gehad met ondergronds ijs, versterkt de argumenten voor een meer bewoonbare vroege Mars.
Een terugkerend patroon: andere ‘dierlijke’ vormen op Mars
Dit is niet de eerste keer dat Mars geologische formaties heeft onthuld die lijken op het leven op aarde. In 2006 identificeerde de Mars Express-orbiter een andere vlindervormige krater in de Hesperia Planum-regio. NASA-rovers hebben ook beelden vastgelegd van rotsen die op dieren lijken: een schildpad, koraalachtige structuren en zelfs ‘spinnen’ gevormd door ondergrondse ijssublimatie.
De prevalentie van deze vormen is waarschijnlijk toeval, maar het benadrukt hoe onze hersenen geprogrammeerd zijn om patronen te herkennen, zelfs in willekeurige geologische formaties. Belangrijker nog is dat het de kracht onderstreept van orbitale en rovergegevens bij het onthullen van verborgen details over het oppervlak van Mars.
De exacte leeftijd en grootte van de inslaande asteroïde blijven onbekend. Verdere analyse kan uitwijzen of fragmenten van het ruimtegesteente zich nog steeds in de krater bevinden. Hoe dan ook, de ‘kosmische vlinder’ vormt een treffende herinnering aan het gewelddadige, waterige verleden van de Rode Planeet en biedt een kijkje in een Mars die ooit misschien veel gastvrijer was dan nu.
