Een nieuwe studie betwist de algemeen aanvaarde theorie dat de uitdijing van het heelal versnelt, en suggereert in plaats daarvan dat deze geleidelijk aan vertraagt. Deze controversiële bevinding zou, indien bevestigd, ons begrip van de kosmos en zijn uiteindelijke lot herschrijven.
Het heersende model, bevestigd door de Nobelprijswinnende ontdekking van donkere energie uit 2011, stelt dat deze mysterieuze kracht de aantrekkingskracht van de zwaartekracht tegenwerkt, waardoor sterrenstelsels steeds sneller uit elkaar drijven. Dit nieuwe onderzoek trekt deze veronderstelling echter in twijfel, met het argument dat onze waarnemingen mogelijk gebrekkig zijn.
Het onderzoek concentreert zich op een belangrijk bewijsstuk dat wordt gebruikt om de versnellende uitdijing vast te stellen: verre supernova’s (exploderende sterren). Er wordt aangenomen dat deze ‘standaardkaarsen’ een consistente helderheid hebben, waardoor astronomen hun afstand kunnen berekenen op basis van hoe zwak ze lijken. Hoe zwakker deze oude supernova’s verschenen vergeleken met de verwachtingen, hoe sterker het argument voor een versnellend heelal.
Maar de nieuwe studie betoogt dat deze schijnbare verduistering misschien toch niet een weerspiegeling is van een versnellende expansie. Door de leeftijd van 300 sterrenstelsels die deze verre supernova’s huisvesten met behulp van een andere methode te analyseren, suggereert het team dat variaties in de eigenschappen van sterren uit het vroege heelal op natuurlijke wijze zwakkere supernova’s zouden kunnen produceren dan eerder werd gedacht.
Aanpassing voor deze potentiële bias wijst nog steeds op een uitdijend universum – maar waarvan de groei eerder vertraagt dan versnelt. Dit impliceert dat donkere energie, in plaats van een constante kracht te zijn die de expansie aandrijft, in de loop van de tijd zou kunnen verzwakken.
Als de donkere energie inderdaad blijft afnemen, voorspellen sommige theoretische modellen dat het uiteindelijke lot van het universum geen grenzeloze uitdijing zal zijn, maar een ‘big crunch’ – een omkering van de oerknal, waarbij de zwaartekracht alles uiteindelijk weer bij elkaar trekt.
Deze studie zal waarschijnlijk een verhit debat binnen de wetenschappelijke gemeenschap veroorzaken. Het stelt tientallen jaren oude aannames over donkere energie en het traject van het universum ter discussie. Hoewel prof. Carlos Frenk van de Universiteit van Durham waarschuwt dat de bevindingen ‘zeer provocerend’ zijn en mogelijk onjuist zijn, erkent hij de betekenis ervan: ‘Ze hebben een artikel gepubliceerd met prikkelende resultaten en zeer diepgaande conclusies.’ Verder onderzoek en onafhankelijke verificatie zullen van cruciaal belang zijn om te bepalen of deze verschuiving in begrip werkelijk een nieuw tijdperk voor de kosmologie markeert.
